Behçet Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Behçet hastalığı, vücudun kendi dokularına saldırmasıyla ortaya çıkan nadir ama ciddi bir otoimmün hastalık türüdür. Genellikle ağız ve genital bölgede yaralar, göz iltihabı, cilt lezyonları ve eklem ağrıları gibi semptomlarla kendini gösterir. En çok Türkiye, Orta Doğu ve Asya’da görülür ve hastalığa adını veren Türk dermatolog Prof. Dr. Hulusi Behçet tarafından tanımlanmıştır.

Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık ve bağışıklık sistemi bozuklukları önemli rol oynamaktadır. Behçet hastalığı, zaman zaman alevlenen ve sonra yatışan dönemlerle seyreder. Bu nedenle erken teşhis ve düzenli tedavi büyük önem taşır.

Bu yazıda, Behçet hastalığının belirtilerini, nedenlerini, tanı sürecini ve uygulanan tedavi yöntemlerini detaylı şekilde ele alacağız. Eğer tekrarlayan ağız yaraları, göz problemleri ya da açıklanamayan eklem ağrıları yaşıyorsanız bu hastalık hakkında bilgi edinmek sizin için faydalı olabilir.

İÇİNDEKİLER

• Behçet hastalığı tam olarak ne anlama gelir?
• Behçet hastalığının sebepleri nelerdir?
• Behçet hastalığında görülen belirtiler nelerdir?
• Behçet hastalığı en çok kimlerde ortaya çıkar?
• Behçet hastalığı tanısı nasıl konulur?
• Behçet hastalığı nasıl tedavi edilir?
• Behçet hastalığı ile ilgili merak edilenler

Behçet hastalığı tam olarak ne anlama gelir?

Behçet hastalığı, bağışıklık sisteminin vücudun kendi damar yapısına saldırması sonucu oluşan kronik, sistemik ve otoimmün bir vaskülit (damar iltihabı) hastalığıdır. İlk kez Türk dermatolog Prof. Dr. Hulusi Behçet tarafından tanımlandığı için bu ismi almıştır.

Behçet Hastalığı Nedir?

Behçet hastalığı, hem küçük hem büyük damarları etkileyen nadir ama ciddi bir hastalıktır. En çok:

• Ağız ve genital bölgede tekrarlayan yaralar,
• Göz iltihabı (üveit),
• Cilt döküntüleri,
• Eklem ağrıları,
• Damar iltihapları (tromboz),
• Sinir sistemi bulguları

gibi çok sayıda belirti ile kendini gösterir.

Behçet Hastalığının Temel Belirtileri

1. Ağızda tekrarlayan aftlar: En yaygın belirtidir ve genellikle ilk ortaya çıkar.
2. Genital yaralar: İyileşirken iz bırakabilir.
3. Göz iltihabı (üveit): Görme kaybına yol açabilir, acil tedavi gerekir.

Behçet Hastalığı Kimlerde Görülür?

• Genellikle 20-40 yaş arası genç erişkinlerde başlar.
• Erkeklerde daha ağır seyredebilir.
• Türkiye, Orta Doğu ve Uzak Doğu’da daha sık görülür. Bu nedenle “İpek Yolu hastalığı” olarak da bilinir.

Behçet hastalığının sebepleri nelerdir?

Behçet hastalığı tam olarak nedeni bilinmeyen, ancak genetik ve çevresel faktörlerin birlikte etkili olduğu bir otoimmün vaskülit (damar iltihabı) hastalığıdır. Bağışıklık sisteminin kendi damarlarına saldırması sonucu çoklu organ tutulumu gelişir.

1. Genetik Yatkınlık

• HLA-B51 geni taşıyan bireylerde hastalık riski daha yüksektir.
• Aile öyküsü olan kişilerde Behçet hastalığına yakalanma ihtimali artar.

2. Bağışıklık Sistemi Bozuklukları

Bağışıklık sisteminin anormal çalışarak vücudun kendi damar yapısına saldırması, Behçet hastalığının temel mekanizmasını oluşturur. Bu durum kronik iltihaplanmaya yol açar.

3. Çevresel Tetikleyiciler

• Bazı bakteri ve virüsler (özellikle ağız florasında yer alanlar) bağışıklık sistemini tetikleyebilir.
• Sigara, stres ve bazı kimyasallara maruz kalmak da hastalığın ortaya çıkışını kolaylaştırabilir.

4. Coğrafi ve Etnik Faktörler

Behçet hastalığı en sık Türkiye, Orta Doğu, Uzak Doğu ve Akdeniz havzasında görülür. Bu nedenle “İpek Yolu hastalığı” olarak da bilinir.

5. Hormonlar ve Cinsiyet

• Erkeklerde genellikle daha ağır seyreder.
• Hastalığın en sık 20-40 yaş arasında görülmesi, hormonal etkileri düşündürmektedir.

Behçet hastalığında görülen belirtiler nelerdir?

Behçet hastalığı, birçok organ ve sistemi etkileyebilen kronik ve tekrarlayıcı bir otoimmün vaskülit hastalığıdır. Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve genellikle ataklar hâlinde ortaya çıkar. İşte Behçet hastalığında en sık görülen belirtiler:

1. Ağız Yaraları (Aftlar)

• Behçet hastalığının en yaygın belirtisidir.
• Dudak içi, dil, damak ve yanaklarda ağrılı, tekrarlayan yaralar şeklinde görülür.

2. Genital Yaralar

• Erkeklerde skrotumda, kadınlarda vulvada çıkar.
• Ağrılıdır ve genellikle iyileşirken iz bırakır.

3. Göz Tutulumu (Üveit)

• Gözde ağrı, kızarıklık, ışığa hassasiyet ve bulanık görme görülür.
• İleri durumlarda kalıcı görme kaybına yol açabilir.

4. Cilt Lezyonları

• Akne benzeri döküntüler
• Kızarık, ağrılı nodüller (özellikle bacaklarda – eritema nodozum benzeri)

5. Eklem Ağrıları ve Şişlik

• Genellikle diz ve ayak bileği gibi büyük eklemler etkilenir.
• Ağrı ve şişlik geçici olabilir.

6. Damar Tutulumu

• Derin ven trombozu (bacak damarlarında pıhtı oluşumu)
• Anevrizma riski (özellikle büyük atardamarlarda)

7. Sinir Sistemi Tutulumu

• Baş ağrısı
• Denge kaybı
• Felç benzeri belirtiler
• Kafa içi basınç artışı

8. Sindirim Sistemi Belirtileri

• Karın ağrısı
• İshal
• Bağırsak ülserleri

Behçet hastalığı en çok kimlerde ortaya çıkar?

Behçet hastalığı, her yaşta ve cinsiyette görülebilir ancak bazı gruplarda daha sık ve daha ağır seyreder. Genetik yatkınlık, yaş, cinsiyet ve coğrafi faktörler hastalığın ortaya çıkmasında etkili rol oynar.

1. 20–40 Yaş Arası Genç Erişkinler

• Behçet hastalığı genellikle genç erişkinlik döneminde başlar.
• En sık başlangıç yaşı 20 ile 40 yaş arasındadır.
• Bu yaş grubunda belirtiler daha belirgin ve sistemik tutulum daha yoğundur.

2. Erkekler

• Behçet hastalığı her iki cinsiyette de görülebilir.
• Ancak erkeklerde daha sık ve daha şiddetli seyreder.
• Erkeklerde göz, damar ve sinir sistemi tutulumları daha ciddidir.

3. HLA-B51 Genini Taşıyanlar

• Bu geni taşıyan bireylerde Behçet hastalığına yakalanma riski artar.
• Genetik yatkınlık hastalığın gelişiminde önemli rol oynar.

4. “İpek Yolu” Coğrafyasındaki Kişiler

• Hastalık en sık Türkiye, İran, Azerbaycan, Orta Doğu, Japonya ve Çin gibi ülkelerde görülür.
• Bu bölgelerde genetik ve çevresel faktörlerin birlikte etkili olduğu düşünülmektedir.

5. Aile Öyküsü Olanlar

• Ailesinde Behçet hastalığı bulunan bireylerde risk daha yüksektir.

Behçet hastalığı tanısı nasıl konulur?

Behçet hastalığı, tanısı özel bir laboratuvar testine değil, hastanın klinik belirtileri ve semptom öyküsüne dayanarak konulan bir hastalıktır. Tanı, uzman hekimlerin değerlendirmesiyle belirli kriterlere göre yapılır.

1. Uluslararası Klinik Tanı Kriterleri (ISG Kriterleri)

En yaygın kullanılan tanı sistemidir. Aşağıdaki kriterler değerlendirilir:

• Zorunlu kriter: Son 12 ay içinde en az 3 kez ağızda tekrarlayan aft (yaralar)
• Ek kriterlerden en az 2’si:
  • Genital bölgede tekrarlayan ülserler
  • Göz tutulumu (üveit, retina damar iltihabı)
  • Cilt lezyonları (akne benzeri döküntüler, eritema nodozum)
  • Paterji testi pozitifliği

2. Paterji (Pathergy) Testi

Hastanın koluna steril bir iğne batırılır. 24–48 saat içinde bölgede kızarıklık ve kabarıklık oluşursa test pozitiftir. Behçet’in yaygın olduğu ülkelerde tanı için sık kullanılır.

3. Göz Muayenesi

• Göz tutulumu Behçet hastalığında ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
• Üveit ve retina iltihabı, göz uzmanı tarafından detaylı olarak değerlendirilir.

4. Fiziksel Muayene ve Hasta Öyküsü

• Genital yaralar, cilt döküntüleri, eklem şikâyetleri ve sinir sistemi bulguları muayene ile değerlendirilir.
• Hastanın geçmişte yaşadığı ataklar, sıklığı ve süresi sorgulanır.

5. Destekleyici Laboratuvar Testleri

• Behçet hastalığına özgü bir kan testi yoktur.
• İltihap göstergeleri (CRP, sedimantasyon) yüksek olabilir.
• Benzer belirtiler gösteren diğer hastalıkların dışlanması için çeşitli testler yapılabilir.

Behçet hastalığı nasıl tedavi edilir?

Behçet hastalığı tamamen iyileştirilemese de, uygun ilaçlar ve düzenli takip ile hastalık kontrol altına alınabilir. Tedavi planı, hangi organların etkilendiğine ve hastalığın şiddetine göre kişiye özel olarak hazırlanır.

1. İltihap Giderici ve Semptom Kontrolü Sağlayan İlaçlar

• Kolşisin: Ağız ve genital yaralar, eklem ağrıları için ilk tercih edilen ilaçlardandır.
• Kortikosteroidler (prednizolon vb.): Şiddetli ataklarda hızlı etkili anti-inflamatuvar ilaçlardır.
• NSAİİ: Eklem ağrısı ve şişlikte kullanılır.

2. Bağışıklık Sistemini Baskılayan (İmmünsüpresif) İlaçlar

• Azatiyoprin, Siklosporin, Metotreksat: Göz, damar ve sinir sistemi tutulumlarında kullanılır.
• TNF-alfa inhibitörleri: İnfliksimab, adalimumab gibi biyolojik ajanlar dirençli vakalarda kullanılır.

3. Organ Tutulumuna Yönelik Özel Tedaviler

• Göz tutulumu: Göz damlaları ve sistemik immünsüpresif tedavi
• Ağız/genital yaralar: Lokal antiseptikler ve kortizonlu kremler
• Damar tutulumu: Antikoagülanlar ve bağışıklık baskılayıcı ilaçlar
• Sinir sistemi tutulumu: Yoğun bağışıklık baskılayıcı tedavi, nöroloji takibi

4. Yaşam Tarzı Düzenlemeleri ve Takip

• Stresten kaçınmak
• Sigara kullanmamak
• Düzenli göz ve sistemik muayeneler
• Atakların izlenmesi ve doktor takibi

Behçet hastalığı ile ilgili merak edilenler

1. Behçet hastalığı bulaşıcı mıdır?

Hayır, Behçet hastalığı bulaşıcı değildir. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücuda saldırması sonucu ortaya çıkar.

2. Behçet hastalığı genetik midir?

Evet. Özellikle HLA-B51 genini taşıyanlarda hastalığa yakalanma riski artar. Aile öyküsü önemli bir risk faktörüdür.

3. Behçet hastalığı kalıcı mıdır?

Evet, kronik bir hastalıktır. Ancak tedaviyle kontrol altında tutulabilir.

4. Behçet hastalığı ölümcül müdür?

Doğrudan ölümcül değildir, ancak hayati organları etkilediğinde ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Özellikle göz, damar ve sinir sistemi tutulumu önemlidir.

5. Cinsiyete göre hastalık farklılık gösterir mi?

Behçet hastalığı hem kadınlarda hem erkeklerde görülür. Ancak erkeklerde daha şiddetli seyredebilir.

6. Behçet hastalığı gözleri etkiler mi?

Evet. Üveit ve retina tutulumu sık görülür. Tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına yol açabilir.

7. Behçet hastalığı nasıl teşhis edilir?

Ağız yaraları, genital ülser, göz iltihabı, cilt döküntüleri ve paterji testi gibi belirtiler üzerinden tanı konur. Spesifik bir laboratuvar testi yoktur.

8. Behçet hastaları nelere dikkat etmeli?

• Stresten uzak durmalı
• Sigara ve alkol kullanmamalı
• Düzenli göz ve doktor kontrolleri yaptırmalı
• İlaçlarını düzenli kullanmalı

Yasal Uyarı:

Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Bu yazı, Behçet Hastalığı hakkında genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. İçeriğimizde yer alan bilgiler tıbbi bir teşhis, tedavi veya uzman görüşü yerine geçmez. Sağlık durumunuzla ilgili en doğru ve güncel bilgiyi almak için mutlaka bir doktora danışmalısınız. Yanlış anlaşılmalardan doğabilecek herhangi bir sorumluluk tarafımıza ait değildir.