Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Çölyak hastalığı, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten adlı proteine karşı vücudun bağışıklık sistemi tarafından verilen anormal bir tepkidir. Genetik yatkınlığı olan bireylerde ortaya çıkan bu otoimmün hastalık, ince bağırsak yüzeyine zarar vererek besin emilimini bozar.

Çocukluk döneminde büyüme geriliği, karın ağrısı ve ishalle kendini gösterebileceği gibi, yetişkinlerde demir eksikliği anemisi, halsizlik veya cilt döküntüleri gibi daha sinsi belirtilerle de ortaya çıkabilir. Her yaşta teşhis edilebilen bu hastalığın tek etkili tedavisi ise ömür boyu glutensiz beslenmedir.

Bu yazıda, çölyak hastalığının nedenlerini, belirtilerini, nasıl teşhis edildiğini ve günlük yaşamda uygulanabilecek tedavi yöntemlerini ayrıntılarıyla ele alacağız.

İÇİNDEKİLER

• Çölyak Hastalığı Nedir?
• Çölyak hastalığı kendini nasıl belli eder?
• Glutene karşı bağışıklık sistemi neden tepki verir?
• Tipik, atipik, sessiz ve potansiyel çölyak nedir?
• Çölyak tanısı hangi testlerle konur?
• İlaç tedavisi var mı, nelere dikkat edilmeli?
• Gluten Diyetlerinde Ek Olarak Nelere Dikkat Edilmelidir?
• Çölyak Hastalığı Hangi Sağlık Sorunlarına Neden Olur?
• Çölyak Hastaları İçin Ekmek Tarifi
• Günlük glutensiz beslenme planı nasıl hazırlanır?
• Çölyak Hastalığı ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan bireylerde, gluten isimli proteine karşı gelişen otoimmün bir bağırsak hastalığıdır. Gluten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunur. Çölyak hastalığı olan kişiler gluten tükettiklerinde, bağışıklık sistemi ince bağırsağın iç yüzeyine saldırır, özellikle villus adı verilen yapıların tahrip olmasına neden olur. Bu da besinlerin emilimini bozar.

Temel Özellikleri:

• Kalıtsaldır (genetik eğilimlidir).
• Her yaşta görülebilir (bebeklikten erişkinliğe kadar).
• Bağırsak dışında da belirtiler verebilir (örneğin: kansızlık, kemik erimesi, cilt sorunları).

Ne Olur?

• Gluten tüketildiğinde bağışıklık sistemi harekete geçer.
• İnce bağırsakların iç yüzeyindeki emilim kıvrımları (villuslar) zarar görür.
• Bu kıvrımların tahribiyle birlikte besin, vitamin ve mineral emilimi azalır.
• Uzun vadede büyüme geriliği, kansızlık, vitamin eksiklikleri gibi sorunlar gelişir.

Gluten Hangi Besinlerde Bulunur?

• Buğday (ekmek, makarna, börek)
• Arpa (bira, malt ürünleri)
• Çavdar
• Hazır gıdalar (soslar, paketli atıştırmalıklar vb.)

Kimlerde Görülür?

• Ailede çölyak hastalığı öyküsü olanlar,
• Tip 1 diyabet, tiroid hastalıkları gibi otoimmün hastalığı olanlar,
• Down, Turner ve Williams sendromu olan çocuklarda daha sık görülür.

Çölyak hastalığı kendini nasıl belli eder?

Çölyak hastalığı, her bireyde aynı şekilde belirti vermeyebilir. Belirtiler çocuktan yetişkine farklılık gösterebilir ve sindirim sistemi dışındaki organları da etkileyebilir. Bazı kişilerde belirtiler çok belirginken, bazılarında ise hiç belirti olmadan sadece kansızlık veya kemik erimesi gibi bulgularla ortaya çıkabilir.

Çocuklarda Görülen Belirtiler:

• Kronik ishal veya kabızlık
• Karın şişliği, gaz
• Kilo alamama, zayıflık
• Büyüme geriliği
• İştahsızlık
• Kas zayıflığı
• Huysuzluk ve gelişim geriliği

Yetişkinlerde Görülen Belirtiler:

• Karın ağrısı, şişkinlik, gaz
• İshal veya kabızlık
• Demir eksikliği anemisi (dirençli kansızlık)
• Ağız içinde aftlar (yaralar)
• Cilt döküntüsü (dermatitis herpetiformis)
• Kilo kaybı
• Kemik ağrıları, osteoporoz (kemik erimesi)
• Yorgunluk ve halsizlik
• Kadınlarda adet düzensizlikleri veya kısırlık
• Depresyon, sinirlilik

Belirti Göstermeyen Çölyak (Sessiz Çölyak)

Bazı bireylerde bağırsak hasarı olmasına rağmen hiçbir belirti görülmez. Bu durum ancak:

• Kan testleri,
• Endoskopi-biyopsi,
• Rutin taramalar sırasında fark edilir.

Glutene karşı bağışıklık sistemi neden tepki verir?

Çölyak hastalığında bağışıklık sistemi, gluten adlı proteini zararlı bir madde gibi algılar. Bu durum, genetik yatkınlığı olan bireylerde ortaya çıkar ve gluten tüketildiğinde bağışıklık sistemi ince bağırsağın kendi dokularına saldırır.

Süreç Şu Şekilde Gelişir:

Gluten Sindirildiğinde:

Gluten, sindirim sırasında “gliadin” adı verilen bir bileşene ayrılır.

Bağışıklık Sistemi Harekete Geçer:

Genetik yatkınlığı olan kişilerde (özellikle HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 genleri taşıyanlarda), vücut gliadini yabancı ve zararlı bir madde olarak tanır.

Otoimmün Yanıt Gelişir:

Bağışıklık sistemi gliadine karşı antikor üretir. Ancak bu tepki sadece gliadini değil, aynı zamanda ince bağırsağın iç yüzeyini de hedef alır.

Bağırsak Hasarı Oluşur:

İnce bağırsaktaki “villus” adı verilen emilim çıkıntıları zarar görür ve düzleşir. Bu durum, vitamin, mineral ve besinlerin emilimini bozar.

Neden Herkes Glutene Karşı Tepki Vermez?

Genetik yatkınlık şarttır: HLA-DQ2 veya HLA-DQ8 genlerini taşımayan bireylerde çölyak gelişme riski yok denecek kadar azdır.

Bağışıklık sisteminin verdiği tepki, yalnızca bu genetik temele sahip kişilerde ortaya çıkar.

Tipik, atipik, sessiz ve potansiyel çölyak nedir?

Çölyak hastalığı, yalnızca klasik belirtilerle değil; farklı şekillerde, farklı şiddetlerde ve bazen hiç belirti vermeden de ortaya çıkabilir. Bu nedenle çölyak hastalığı klinik görünümüne göre şu dört grupta sınıflandırılır:

1. Tipik (Klasik) Çölyak Hastalığı

Bu formda sindirim sistemi belirtileri ön plandadır. En çok çocuklarda görülür.

Belirtileri:

• Kronik ishal
• Karın ağrısı ve şişlik
• Kilo alamama
• Büyüme geriliği
• Kusma
• İştahsızlık
• Kas zayıflığı

2. Atipik (Klasik Olmayan) Çölyak Hastalığı

Sindirim sistemi belirtileri ya çok hafiftir ya da hiç yoktur. Bunun yerine bağırsak dışı belirtiler ön plandadır. Özellikle erişkinlerde sık görülür.

Belirtileri:

• Demir eksikliği anemisi (tedaviye yanıt vermeyen)
• Halsizlik, yorgunluk
• Ağızda aftlar
• Osteoporoz (kemik erimesi)
• Cilt döküntüleri (dermatitis herpetiformis)
• Adet düzensizlikleri, kısırlık
• Karaciğer enzim yüksekliği
• Depresyon, anksiyete

3. Sessiz (Latent) Çölyak Hastalığı

Kişide hiçbir belirti yoktur, ancak yapılan kan testleri ve bağırsak biyopsisi çölyak hastalığını gösterir.

Özellikleri:

• Aile taramalarında ortaya çıkar (örneğin çölyaklı kardeşi olanlarda).
• Besin emilim bozukluğu sessizce ilerleyebilir.
• Tanı konmazsa uzun vadede komplikasyon gelişebilir (kemik erimesi, infertilite vb.).

4. Potansiyel Çölyak Hastalığı

Bu kişilerde çölyak hastalığına yatkınlık vardır (pozitif antikorlar ve genetik testler), ancak bağırsak hasarı henüz oluşmamıştır.

Özellikleri:

• Kan testleri pozitif olabilir (anti-tTG, EMA vb.)
• Biyopsi normaldir.
• Zamanla çölyak hastalığına dönüşebilir.
• Düzenli izlem önerilir.

Çölyak tanısı hangi testlerle konur?

Çölyak hastalığı tanısı, kan testleri, endoskopik inceleme ve biyopsi ile konur. Tanı süreci, şikâyetlerin değerlendirilmesiyle başlar ve laboratuvar + görüntüleme destekli ilerler. Tanı koymadan glutensiz diyete başlanmamalıdır, çünkü bu testlerin doğruluğunu etkileyebilir.

1. Serolojik (Kan) Testler

Bu testler, bağışıklık sisteminin gluten karşısında ürettiği antikorları saptar.

Anti-tTG IgA: En duyarlı ve özgül testtir. Çölyakta yüksek çıkar.
EMA (Anti-Endomisyum Antikoru): Çok özgüldür, ama daha pahalıdır.
Total IgA : IgA eksikliği olup olmadığını gösterir. Eksiklik varsa diğer testler yalancı negatif çıkabilir.
Anti-tTG IgG / DGP IgG: IgA eksikliği olanlarda tercih edilir.

2. Endoskopi ve İnce Bağırsak Biyopsisi

Tanıdaki altın standarttır. Üst gastrointestinal endoskopi ile duodenumdan (ince bağırsağın başlangıcı) doku örneği alınır.

Biyopsi bulguları:

• Villuslarda düzleşme (atrofi)
• Kript hiperplazisi (bağırsak tüberküllerinde büyüme)
• Lenfosit infiltrasyonu

Bu bulgular çölyak hastalığını doğrular.

3. Genetik Testler (HLA-DQ2 ve HLA-DQ8)

Bu genler çölyak hastalığına yatkınlıkla ilişkilidir.

HLA-DQ2 veya DQ8 pozitif: Çölyak hastalığı gelişebilir. (Ancak her pozitif kişide çölyak olmaz.)
Her iki gen de negatif: Çölyak hastalığı neredeyse kesinlikle yoktur.

4. Çocuklarda Tanı (ESP-GHAN Kriterleri)

Bazı özel durumlarda (örneğin kan testleri çok yüksek ve EMA pozitifse), biyopsi yapılmadan tanı konulabilir. Bu karar çocuk gastroenterologları tarafından verilir.

İlaç tedavisi var mı, nelere dikkat edilmeli?

Çölyak hastalığında doğrudan hastalığı ortadan kaldıran bir ilaç tedavisi yoktur.
Yani, şu an için bağışıklık sisteminin glutene verdiği tepkiyi engelleyen ya da bağırsak hasarını tedavi eden özel bir ilaç bulunmamaktadır.

Tedavide Temel Yaklaşım: Ömür Boyu Glutensiz Diyet

Çölyak hastalığının tek etkili tedavisi, gluten içeren tüm gıdalardan ömür boyu uzak durmaktır.

Bu diyet dikkatle uygulanmazsa:

• Barsak hasarı devam eder,
• Belirtiler sürer veya artar,
• Uzun vadede ciddi komplikasyonlar gelişebilir (kemik erimesi, kısırlık, bağırsak lenfoması vb.)

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

1. Gluten İçeren Gıdalardan Kesinlikle Kaçınılmalı

• Buğday, arpa, çavdar ve bunları içeren tüm ürünler yasaktır (ekmek, makarna, börek, kek, hazır çorbalar vb.).
• Etiketsiz ya da “glutensiz” ibaresi olmayan paketli ürünler tüketilmemelidir.
• Soslar, baharat karışımları, sakızlar ve ilaç kapsülleri bile gluten içerebilir.

2. Etiket Okuma Alışkanlığı

• “Gluten içermez” etiketi olmayan ürünler güvenli değildir.
• “Buğday nişastası” veya “malt aroması” gibi ifadeler gluten içerdiğini gösterebilir.

3. Çapraz Bulaş Riski

• Glutensiz yiyeceklerin hazırlandığı ortamda buğday unu gibi glutenli maddeler varsa, çapraz bulaş olabilir.
• Evde kullanılan tost makinesi, yağ, kesme tahtası gibi yüzeyler ayrı olmalıdır.
• Lokanta veya okul yemeklerinde çapraz bulaşma riski göz önüne alınmalıdır.

4. Gerekirse Takviye Tedaviler

Uzun süreli çölyak hastalığında bazı vitamin ve minerallerin eksikliği gelişebilir:

5. Beslenme Danışmanlığı ve Eğitim

• Diyetisyen desteği önemlidir.
• Aile bireyleri ve çocuklar için çölyak hakkında farkındalık eğitimi verilmelidir.
• Psikolojik destek gerekebilir (özellikle çocuklar ve gençlerde sosyal uyum açısından).

6. Düzenli Takip Önemlidir

• Kan testleri ile tedaviye uyum ve bağırsak iyileşmesi izlenir.
• Gerekirse kontrol endoskopisi yapılabilir.

Gluten Diyetlerinde Ek Olarak Nelere Dikkat Edilmelidir?

Glutensiz diyet çölyak hastalığı için hayati öneme sahiptir, ancak sadece buğday, arpa ve çavdardan uzak durmak yeterli değildir. Günlük yaşamda birçok gizli gluten kaynağı, çapraz bulaş riski ve beslenme hatası çölyak hastalarının sağlığını tehdit edebilir. İşte glutensiz diyette ekstra dikkat edilmesi gereken önemli noktalar:

1. Çapraz Bulaşmaya Karşı Önlem Alın

Glutensiz yiyecekler, glutenli ürünlerle temas ettiğinde “çapraz bulaş” oluşur ve bu çok küçük miktarda bile olsa bağırsaklara zarar verebilir.

2. Etiket Okuma Alışkanlığı Kazanın

Gluten; birçok işlenmiş üründe katkı maddesi, kıvam verici veya dolgu maddesi olarak bulunabilir.

Gizli Gluten İçerebilecek Ürünler:

• Hazır çorbalar ve soslar (örneğin ketçap, salata sosu)
• Pastırma, salam, sosis gibi işlenmiş et ürünleri
• Sakız ve şekerlemeler
• Baharat karışımları
• Vitamin/mineral takviyeleri, ilaçlar, kapsüller
• Dondurulmuş gıdalar ve bazı dondurmalar

3. Dışarıda Yemek Yerken Dikkatli Olun

• Glutensiz ürün sunduğunu belirten işletmeler tercih edin.
• “Glutensiz pişirildi mi?”, “Ayrı tencere kullanıldı mı?” gibi sorular sormaktan çekinmeyin.
• Self-servis restoranlarda (açık büfe vb.) bulaş riski daha yüksektir.

5. Çocuklarda ve Gençlerde Sosyal Uyum Desteği Gerekebilir

• Okul, kreş, doğum günü, piknik gibi sosyal ortamlarda dışlanma riski olabilir.
• Öğretmenler, arkadaşlar ve aile bireyleri çölyak konusunda bilinçlendirilmelidir.
• Çocuğun kendini açıklaması için desteklenmesi sosyal uyumu artırır.

6. Düzenli Takip ve Uzman Desteği

• Glutensiz diyete rağmen şikâyetler sürüyorsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.
• Diyetisyen kontrolü ile kişiye özel dengeli beslenme planı oluşturulmalıdır.

4. Dengeli ve Yeterli Beslenmeye Özen Gösterin

Glutensiz diyet bazı gıdaları kısıtladığı için besin eksikliklerine yol açabilir.

Önerilen Destekler:
Lif açısından zengin meyve, sebze ve baklagiller tüketin.

Demir, B12, folik asit, D vitamini ve kalsiyum gibi eksiklikler açısından düzenli kontrol yaptırın.

Gerekirse doktor kontrolünde besin takviyesi alın.

Çölyak Hastalığı Hangi Sağlık Sorunlarına Neden Olur?

Gluten tüketimi çölyak hastalarında sadece bağırsaklara değil, tüm vücuda zarar verebilir. İnce bağırsakların iç yüzeyindeki villus yapıların tahrip olması nedeniyle besin emilimi bozulur ve bu da zamanla birçok sistemik sağlık sorununa yol açabilir.

Çölyak Hastalığının Yol Açabileceği Sağlık Sorunları:

1. Beslenme Yetersizlikleri

• Demir eksikliği anemisi (en sık görülen sorun)
• Kalsiyum ve D vitamini eksikliği
• Folat ve B12 eksikliği
• Protein eksikliği
• Kilo kaybı, kas erimesi

2. Kemik Problemleri

• Osteopeni (kemik yoğunluğunda azalma)
• Osteoporoz (kemik erimesi)
• Özellikle tedavisiz erişkin çölyak hastalarında sık görülür.

3. Büyüme Geriliği (Çocuklarda)

• Yetersiz besin emilimi çocuklarda:
• Boy uzamasında duraklama
• Zayıf vücut yapısı
• Ergenlikte gecikme gibi sorunlara neden olabilir.

4. Cilt Sorunları

• Dermatitis Herpetiformis: Kaşıntılı, kabarcıklı döküntüler; genellikle dirsek, diz, sırt ve saçlı deride görülür.

5. Kadın Sağlığı ile İlgili Sorunlar

• Adet düzensizlikleri
• Kısırlık (infertilite)
• Düşük yapma riskinde artış
• Gebelikte düşük doğum ağırlığı

6. Sinir Sistemi Problemleri

• Sinir ucu iltihapları (nöropati)
• Baş ağrısı, migren
• Denge sorunları (ataksi)
• Dikkat eksikliği, unutkanlık
• Depresyon, anksiyete

7. Karaciğer Problemleri

• Karaciğer enzimlerinde yükseklik (çoğu zaman diyetle düzelir)
• Otoimmün hepatit riski
• 8. Ağız ve Diş Sağlığı
  Diş minesinde bozulmalar
• Ağız içinde aft, yara ve dilde hassasiyet

9. Bağışıklık Sistemi ve Diğer Otoimmün Hastalıklar

• Çölyak hastalarında diğer otoimmün hastalıkların görülme riski artar:
• Tip 1 diyabet
• Hashimoto tiroiditi (hipotiroidi)
• Romatoid artrit

10. Bağırsak Kanseri Riski (Tedavisiz Durumda)

• Uzun yıllar tedavi edilmeyen çölyak hastalarında:
• İnce bağırsak lenfoması
• Adenokarsinom gibi nadir ama ciddi kanser riskleri artar.

Çölyak Hastaları İçin Ekmek Tarifi

Malzemeler:

• 2 su bardağı glutensiz un karışımı (örneğin: karabuğday unu, pirinç unu, mısır unu karışımı veya hazır glutensiz un)
• 1 yemek kaşığı toz şeker (isteğe bağlı)
• 1 tatlı kaşığı tuz
• 1 paket instant kuru maya (10 g)
• 1,5 su bardağı ılık su
• 2 yemek kaşığı zeytinyağı
• 1 tatlı kaşığı elma sirkesi (hamurun kabarmasını destekler)
• (İsteğe bağlı) 1 yemek kaşığı keten tohumu veya çörek otu

Yapılışı:

Mayayı aktive edin:
Ilık su, şeker ve mayayı bir kaba alın, 10 dakika bekletin (maya kabarıp köpürmeli).

Kuru malzemeleri karıştırın:
Glutensiz un, tuz ve varsa tohumları bir karıştırma kabında harmanlayın.

Hamuru yoğurun:
Maya karışımını, zeytinyağını ve elma sirkesini una ekleyin. Mikser veya spatula yardımıyla (elle yoğurulmayabilir çünkü glutensiz hamur daha yapışkandır) pürüzsüz bir kıvam elde edin.

Hamuru bekletin:
Hamuru yağlanmış ekmek kalıbına alın. Üzerini nemli bezle örtüp ılık ortamda yaklaşık 45–60 dakika mayalanmaya bırakın.

Pişirme:
Önceden ısıtılmış 180°C fırında, fanlı ayarda 35–40 dakika pişirin. Üzeri kızarıp içi pişince fırından alın.

Soğumasını bekleyin:
Fırından çıkan ekmeği kalıptan çıkarın ve tel üzerinde tamamen soğutun. Ilıkken dilimlememeye özen gösterin.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Kullanılan tüm malzemeler “glutensiz” ibareli olmalıdır.
• Fırın, tezgâh ve mutfak gereçlerinde çapraz bulaş olmamasına dikkat edin.
• Ekmeği hava almayan kapta saklayın, kısa sürede tüketilmeyecekse dilimleyip derin dondurucuya koyabilirsiniz.

Günlük glutensiz beslenme planı nasıl hazırlanır?

Çölyak hastaları ve glutensiz beslenmek zorunda olan bireyler için örnek bir günlük glutensiz beslenme planı. Bu plan hem besleyici hem de dengeli olacak şekilde hazırlanmıştır.

Kahvaltı

• Gluten içermeyen, protein ve lif yönünden dengeli bir başlangıç
• 2 dilim glutensiz ekmek (örneğin: karabuğday, mısır unu veya glutensiz karışım)
• 1 adet haşlanmış veya omlet şeklinde yumurta
• 1 dilim beyaz peynir veya lor peyniri
• 5-6 adet zeytin
• Salatalık + domates + maydanoz
• 1 tatlı kaşığı zeytinyağı
• Bitki çayı / şekersiz çay

Ara Öğün (Kuşluk)

• 1 adet muz veya mevsim meyvesi
• 10 adet çiğ badem veya ceviz

Öğle Yemeği

•  Ana öğünlerde doğal, işlenmemiş ve glutensiz ürünler tercih edilmelidir.
• 1 porsiyon ızgara tavuk / köfte / balık
• 1 porsiyon glutensiz karabuğday pilavı veya haşlanmış kinoa
• 1 kase yoğurt
• Bol yeşillikli mevsim salata (zeytinyağı + limon ile)

İkindi Ara Öğünü

• 1 bardak laktozsuz veya bitkisel süt
• 2 adet glutensiz kurabiye (ev yapımı veya güvenilir glutensiz ürün)

Akşam Yemeği

• Zeytinyağlı sebze yemeği (örneğin kabak, taze fasulye)
• 1 porsiyon glutensiz makarna veya mısır ekmeği
• 1 kase çorba (mercimek, sebze vb. – un ve hazır çorba kullanılmamalı)
• Yoğurt veya cacık

Gece Ara Öğünü (İhtiyaç varsa)

• 1 küçük kase meyve
• 1 tatlı kaşığı chia tohumu serpilebilir

Çölyak Hastalığı ile İlgili Sık Sorulan Sorular

1. Çölyak hastalığı nedir?

Çölyak, gluten adlı proteine karşı bağışıklık sisteminin anormal tepki verdiği otoimmün bir hastalıktır. Bu tepki ince bağırsak duvarında hasara yol açar ve besin emilimini bozar.

2. Gluten nedir? Nerede bulunur?

Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Ekmek, makarna, börek, kek, hazır çorbalar ve birçok işlenmiş gıdada bulunabilir.

3. Çölyak hastalığı kimlerde görülür?

Her yaşta ortaya çıkabilir. Özellikle genetik yatkınlığı olanlar, 1. derece akrabalarında çölyak olanlar ve diğer otoimmün hastalıklara sahip bireylerde daha sık görülür.

4. Çölyak hastalığının belirtileri nelerdir?

• Karın ağrısı, şişkinlik, ishal/kabızlık
• Kilo kaybı, iştahsızlık
• Demir eksikliği anemisi
• Büyüme geriliği (çocuklarda)
• Cilt döküntüleri
• Halsizlik, kemik ağrıları, depresyon

5. Tanı nasıl konur?

Kan testleri (Anti-tTG, EMA) ve ince bağırsak biyopsisi ile tanı konur. Gerektiğinde genetik testler (HLA-DQ2/DQ8) yapılabilir. Glutensiz diyete başlamadan önce testler yapılmalıdır.

6. Çölyak hastalığının tedavisi var mı?

Hastalığı tamamen iyileştiren bir ilaç yoktur. Tek tedavi, ömür boyu glutensiz diyet uygulamaktır. Bu diyete kesin ve düzenli şekilde uyulmalıdır.

7. Glutensiz diyete ne kadar sürede yanıt alınır?

Çoğu hastada birkaç hafta içinde belirtiler azalır, ancak bağırsakların tamamen iyileşmesi aylar hatta yıllar sürebilir.

8. Glutensiz ürünler sağlıklı mı?

Sadece glutensiz olması yeterli değildir. Rafine ve işlenmiş glutensiz ürünler yerine doğal, dengeli ve lifli besinler tercih edilmelidir.

9. Çapraz bulaşma nedir?

Glutensiz yiyeceklerin glutenli ürünlerle teması sonucu gluten bulaşmasıdır. Tost makinesi, tava, kesme tahtası gibi mutfak gereçleri ayrı kullanılmalıdır.

10. Glutensiz diyete uyulmazsa ne olur?

• Bağırsak hasarı devam eder
• Besin eksiklikleri gelişir
• Kemik erimesi, kısırlık, nörolojik sorunlar
• Uzun vadede ince bağırsak kanseri riski artar

11. Çölyak hastalığı bulaşıcı mıdır?

Hayır, bulaşıcı değildir. Otoimmün bir hastalıktır ve genetik yatkınlıkla ilişkilidir.

12. Gluten intoleransı ve çölyak aynı şey mi?

Hayır. Gluten intoleransı sindirim sistemi rahatsızlığıdır, bağışıklık tepkisi ve bağırsak hasarı yoktur. Çölyak ise otoimmün hastalıktır.

13. Çölyak hastaları ne yiyebilir?

• Taze sebze & meyve
• Et, tavuk, balık (pane veya soslu olmayan)
• Yumurta, yoğurt, peynir
• Pirinç, mısır, karabuğday, kinoa
• Glutensiz etiketli ürünler

14. Çölyak hastaları için sosyal yaşam nasıl etkilenir?

Yeme alışkanlıklarının değişmesi sosyal ortamlarda zorluk yaratabilir. Ancak bilinçli yaklaşım ve destekle bu süreç kolaylaşır. Okul, işyeri ve arkadaş çevresine bilgi verilmelidir.

Yasal Uyarı:

Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Bu yazı, Çölyak Hastalığı hakkında genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. İçeriğimizde yer alan bilgiler tıbbi bir teşhis, tedavi veya uzman görüşü yerine geçmez. Sağlık durumunuzla ilgili en doğru ve güncel bilgiyi almak için mutlaka bir doktora danışmalısınız. Yanlış anlaşılmalardan doğabilecek herhangi bir sorumluluk tarafımıza ait değildir.