Perianal fistür Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Perianal fistül, anüs çevresinde yer alan cilt ile kalın bağırsağın son kısmı (rektum veya anüs kanalı) arasında oluşan anormal, iltihaplı bir kanal ya da geçittir. Genellikle daha önce gelişen bir apsenin boşalmasıyla ortaya çıkar ve kendini tekrar eden iltihaplanma, akıntı ve ağrı gibi şikâyetlerle gösterir. Fistülün iç ucu bağırsak içinde, dış ucu ise genellikle anüs çevresindeki cilt yüzeyinde yer alır. Hem yaşam kalitesini düşüren hem de kronikleşme eğiliminde olan bu hastalık, çoğunlukla cerrahi tedavi gerektirir. Perianal fistüller, Crohn hastalığı gibi bazı bağırsak hastalıklarıyla ilişkili olabilir ve zamanla ilerleyerek ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu yazıda, perianal fistülün nedenlerini, belirtilerini, tanı sürecini ve en güncel tedavi yöntemlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

İÇİNDEKİLER

• Perianal fistül tam olarak ne demektir?
• Perianal fistül kendini nasıl belli eder?
• Perianal fistül neden oluşur?
• Perianal fistül nasıl teşhis edilir?
• Perianal fistül nasıl tedavi edilir?
• Perianal fistül hakkında en çok merak edilen sorular

Perianal fistül tam olarak ne demektir?

Perianal fistül, genellikle bir anal apse (makat çevresinde oluşan iltihaplı şişlik) sonrasında gelişir. Apse boşaldıktan sonra içte kalan enfeksiyon, bağırsak içinden cilt yüzeyine kadar uzanan küçük bir kanal oluşturur. Bu kanaldan iltihaplı veya kanlı akıntı, zaman zaman da ağrı ve şişlik görülebilir.

Anatomik Yapı:

• İç ağız (iç delik): Bağırsağın (anal kanalın) iç yüzeyindedir.
• Dış ağız (dış delik): Anüs çevresindeki ciltte görülür.
• Bu iki ağız arasındaki tünel, fistülün kendisidir.

Perianal Fistül Ne Anlama Gelir?

• Kronik (uzun süreli) bir enfeksiyon göstergesidir.
• Tekrarlayan iltihap ve akıntıyla seyreder.
• Kendi kendine iyileşmez, genellikle cerrahi müdahale gerektirir.

Perianal fistül kendini nasıl belli eder?

Perianal fistül, genellikle belirli ve tekrarlayan şikâyetlerle kendini belli eder. Bu belirtiler, anüs çevresindeki iltihaplanma, akıntı ve rahatsızlık hissi ile karakterizedir. Bazı hastalarda şikâyetler hafifken, bazılarında oldukça rahatsız edici olabilir.

1. Anüs Çevresinde Akıntı

• En sık görülen belirtidir.
• Sarımsı, iltihaplı, bazen kanlı akıntı olabilir.
• İç çamaşırda sürekli nemlilik veya leke oluşabilir.
• Akıntı, genellikle kötü kokuludur.

2. Anüs Etrafında Delik veya Şişlik

• Anüs yakınında küçük bir delik (fistül ağzı) veya nodül (şişlik) görülebilir.
• Bu delikten iltihap dışarı akar.
• Bazı vakalarda fistül ucu çıban gibi hissedilir.

3. Tekrarlayan Anal Apse

• Daha önce makat çevresinde apse (şiddetli ağrılı şişlik) yaşanmış olan hastalarda,
• Bu apse boşaldıktan sonra kalan iz veya delikten sürekli akıntı gelişebilir.

4. Ağrı

• Özellikle otururken, dışkılarken ya da apse geliştiğinde şiddetli ağrı oluşabilir.
• Akıntı varsa ağrı azalabilir, çünkü iltihap boşalmıştır.

5. Kaşıntı ve Cilt Tahrişi

• Sürekli akıntıya bağlı olarak makat çevresinde kaşıntı, yanma ve ciltte tahriş olabilir.

6. Zaman Zaman Ateş ve Halsizlik

• Fistül içinde aktif enfeksiyon varsa, düşük dereceli ateş, yorgunluk ve genel halsizlik görülebilir.

Perianal fistül neden oluşur?

Perianal fistül, genellikle daha önce geçirilen bir anal apse sonrasında ortaya çıkar. Altında yatan nedenler, bağırsak içinden gelen enfeksiyonun cilt yüzeyine bir yol bulmasıyla ilgilidir. Bu durum çoğunlukla kronikleşir ve kendi kendine iyileşmez.

1. Anal Apse (En Sık Neden)

• En yaygın sebep, makat çevresindeki tıkanan salgı bezlerinin iltihaplanması ve apse oluşturmasıdır.
• Apse boşaldıktan sonra bu bölgede kalıcı bir kanal (fistül) oluşabilir.
• Fistül, iltihabın dışa çıkış yolu gibi davranır.

2. Crohn Hastalığı (İnflamatuvar Bağırsak Hastalığı)

• Bağırsağın iltihaplı bir hastalığıdır.
• Crohn hastalarında derin, karmaşık ve tekrarlayan fistüller sık görülür.
• Tedavisi daha zordur ve genellikle uzun sürer.

3. Travmalar ve Cerrahi Müdahaleler

• Makat çevresine yönelik cerrahi girişimler, doğum sırasında oluşan yırtıklar veya travmalar fistül oluşumuna yol açabilir.

4. Tüberküloz (Verem)

• Bağırsak tüberkülozu, nadir görülse de perianal bölgede fistül oluşumuna neden olabilir.

5. Radyoterapi (Işın Tedavisi)

• Özellikle pelvik bölgeye uygulanan radyoterapiler, zamanla cilt ve bağırsak arasındaki dokularda hasara neden olarak fistül gelişimine zemin hazırlayabilir.

6. Kötü hijyen veya bağışıklık zayıflığı

• Hijyenin yetersiz olması veya bağışıklığın zayıf olduğu durumlarda enfeksiyon riski artar ve bu da fistül oluşumunu kolaylaştırabilir.

7. İleri hemoroid veya makat çatlağı sonrası enfeksiyon

• Nadir de olsa bu durumlara bağlı enfeksiyon gelişip fistül oluşabilir.

Perianal fistül nasıl teşhis edilir?

Perianal fistülün teşhisi, genellikle hastanın şikayetleri ve doktorun yapacağı fizik muayene ile konur. Ancak bazı durumlarda görüntüleme yöntemleri ve özel testler gerekebilir, özellikle fistül yapısı karmaşık ya da iç ucu belirlenemeyecek kadar derindeyse.

1. Hastalık Öyküsü ve Belirti Sorgulaması

Doktor öncelikle şu şikayetleri sorgular:

• Anüs çevresinde akıntı, ağrı, şişlik
• Tekrarlayan apseler
• İç çamaşırda lekelenme, kötü kokulu sıvı
• Daha önce geçirilmiş cerrahi işlemler, Crohn hastalığı gibi bağırsak hastalıkları

2. Fizik Muayene (Anoskopi ve Rektal Muayene)

• Doktor, anüs çevresindeki ciltte dış fistül ağzı var mı diye bakar.
• Fistül kanalı elle hissedilebilir.
• Anoskopi (makat içinin incelenmesi) ile iç ağız görülebilir.

3. Makat Muayenesi Sırasında Sıvı Akışı Testi (Sondalama)

• Küçük bir sonda ile dış fistül deliğinden girilerek kanalın yönü ve iç bağlantısı araştırılır.
• Basit fistüllerde çoğu zaman tanı bu aşamada konur.

4. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR Fistülografi)

• Karmaşık veya iç kısmı bulunamayan fistüllerde altın standart yöntemdir.
• Fistülün yönünü, dallarını, içeriğini ve çevre dokulara yayılımını detaylı gösterir.

5. Ultrasonografi (Endoanal USG)

• Rektum içine yerleştirilen özel bir ultrason probuyla yapılır.
• Fistül hattı, abse varlığı ve derinliği tespit edilebilir.
• MR’ın alternatifi olarak bazı merkezlerde tercih edilir.

6. Diğer Testler (Gerekirse)

• Kolonoskopi: Crohn hastalığı gibi altta yatan bağırsak hastalıkları araştırılıyorsa yapılabilir.
• Laboratuvar testleri: Enfeksiyon, tüberküloz veya bağışıklık yetmezlikleri şüphesi varsa destekleyici olarak istenebilir.

Perianal fistül nasıl tedavi edilir?

1. Cerrahi Tedavi (En Yaygın ve Etkili Yöntem)

a) Fistülotomi (Fistül Yolunun Açılması)

• Basit ve yüzeyel fistüllerde uygulanır.
• Fistül tüneli tamamen açılır ve içten dışa doğru iyileşmesi sağlanır.
• Başarı oranı yüksektir; tekrar ihtimali düşüktür.

b) Seton Uygulaması

• Kompleks veya makat kaslarının içinden geçen fistüllerde kullanılır.
• Fistül kanalına özel bir ip (seton) yerleştirilir.
• Bu ip, zamanla iltihabı boşaltır ve kasları koruyarak yavaş yavaş fistülün kapanmasına yardımcı olur.
• Genellikle uzun süreli bir tedavi yöntemidir (haftalar–aylar sürebilir).

c) LIFT Yöntemi (Ligasyon of Intersphincteric Fistula Tract)

• Kasların korunması gereken durumlarda uygulanır.
• Fistülün iç kısmı bağlanarak kapatılır.
• Avantajı: Dışkı tutamama (inkontinans) riskinin düşük olmasıdır.

d) Advancement Flap (Doku Kaydırma Tekniği)

Fistülün iç ağzı, yakın çevreden alınan doku parçası ile kapatılır.

Yüksek riskli veya nüks etmiş vakalarda tercih edilir.

2. Medikal Tedavi (Sistemik Hastalık Varsa)

• Crohn hastalığı, tüberküloz gibi fistüle neden olan sistemik hastalıklarda ilaç tedavisi uygulanır.
• Bu durumlarda biyolojik ilaçlar (örneğin infliksimab) kullanılabilir.
• Medikal tedavi tek başına yeterli değildir, genellikle cerrahiyle birlikte planlanır.

3. Takip ve Hijyen Önerileri

• Ameliyat sonrası süreçte temizlik çok önemlidir.
• Oturma banyoları, ağrı kesiciler ve pansuman desteği uygulanır.
• Nüksü önlemek için kabızlıktan kaçınılmalı, bol sıvı tüketilmelidir.

Perianal fistül hakkında en çok merak edilen sorular

1. Perianal fistül nedir?

Anüs çevresindeki cilt ile kalın bağırsağın son kısmı (anal kanal) arasında oluşan iltihaplı bir tünel (kanal) yapısıdır.

2. Perianal fistül neden oluşur?

Genellikle daha önce geçirilmiş bir anal apse sonrası gelişir. Ayrıca Crohn hastalığı, tüberküloz, travma gibi nedenler de fistül oluşumuna yol açabilir.

3. Fistül kendiliğinden kapanır mı?

Hayır. Perianal fistül kronikleşen bir yapıdır ve kendi kendine iyileşmez. Tedavi edilmediğinde daha da derinleşebilir.

4. Fistül nasıl anlaşılır?

Makatta sarı, kötü kokulu akıntı, şişlik, ağrı, zaman zaman ateş ve tekrarlayan apse oluşumuyla kendini belli eder.

5. Tanı nasıl konur?

Fizik muayene ile genellikle teşhis edilebilir. MR fistülografi veya endoanal ultrason gibi görüntüleme yöntemleriyle fistül hattı ayrıntılı olarak belirlenir.

6. Fistül tedavisi nasıldır?

Çoğu zaman cerrahi müdahale gerekir. Basit fistüllerde fistülotomi, karmaşık vakalarda seton, LIFT veya advancement flap gibi yöntemler uygulanır.

7. Ameliyattan sonra fistül tekrarlar mı?

Evet, özellikle kompleks fistüllerde ve Crohn hastalığına bağlı vakalarda nüks (tekrar etme) riski vardır. Bu nedenle doğru yöntem ve düzenli takip önemlidir.

8. Fistül ameliyatı sonrası dışkı kaçırma olur mu?

Bazı ileri vakalarda anal kaslara zarar gelirse dışkı tutamama riski olabilir. Ancak modern yöntemlerle bu risk oldukça düşürülmüştür.

9. Fistül tedavisinde ilaç yeterli olur mu?

Sadece Crohn hastalığına bağlı fistüllerde, biyolojik ilaçlar (örneğin infliksimab) yardımcı olabilir. Ancak çoğu durumda cerrahi tedavi şarttır.

10. Fistül olan kişi nelere dikkat etmeli?

• Kabızlıktan kaçınmalı
• Hijyene özen göstermeli
• Doktor kontrolü ihmal edilmemeli
• Cerrahi sonrası pansuman ve ilaç tedavilerine düzenli devam edilmeli

Yasal Uyarı:

Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Bu yazı, Orta kulak iltihabı hakkında genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. İçeriğimizde yer alan bilgiler tıbbi bir teşhis, tedavi veya uzman görüşü yerine geçmez. Sağlık durumunuzla ilgili en doğru ve güncel bilgiyi almak için mutlaka bir doktora danışmalısınız. Yanlış anlaşılmalardan doğabilecek herhangi bir sorumluluk tarafımıza ait değildir.